El titremesi, karşıt görevli kas gruplarının ritmik ve istemsiz kasılmaları sonucu ortaya çıkan bir belirtidir. Nörolojik hastalıkların belirtisi olabileceği gibi altta herhangi bir hastalık barındırmayabilir.
El titremesi, karşıt görevli kas gruplarının ritmik ve istemsiz kasılmaları sonucu ortaya çıkan bir belirtidir. Nörolojik hastalıkların belirtisi olabileceği gibi altta herhangi bir hastalık barındırmayabilir. Çevresel faktörler, psikolojik nedenler tek başına titremeye neden olabilir veya var olan titremeyi artırabilir.
El titremesi oluş şekline göre üç başlık altında incelenir. Tremor, titremenin tıp dilindeki karşılığıdır.
Duruşa Bağlı (Postüral) El Titremesi
Yerçekimine karşı bir duruşu (postürü) sürdürmek istendiğinde kaslarda ince kasılmalar ve titremeler görülür. Örneğin kol uzatılıp parmaklar gergin tutulmaya çalışıldığında fark edilir. Dinlenme esnasında belirgin bir titreme beklenmez.
Fizyolojik El Titremesi
Sağlıklı bireylerde görülen bu tip titremelerin çoğu normal kabul edilir, yani bir hastalığa bağlı gelişmez (fizyolojik). Anksiyete, stres, aşırı yorgunluk, heyecan, aşırı çay ve kahve tüketimi titremeyi tetikler.
Alkol ve madde yoksunluğu belirtisi olabilir. Özellikle alkol ve madde alımı kesildikten 24–48 saat sonra görülebilir. Ağır metal zehirlenmeleri (örneğin cıva zehirlenmesi) sonucu da gelişebilir.
İlaçların tetiklediği titreme: alkol, kafein, lityum, kokain, metoklopramid gibi ilaçlara bağlı gelişebilir.
Karaciğer veya böbrek yetmezliğine bağlı toksinlerin beyni etkilemesi sonucu gelişebilir (hepatik ensefalopati, üremik ensefalopati). Tiroid hormonlarına artış (tirotoksikoz): Tiroid bezinin hızlı çalışması veya çeşitli nedenlerle kanda artan tiroid hormonları bu titremelere neden olabilir. Zehirli guatr olarak bilinen hastalık buna neden olan hastalardan biridir. Hiperparatiroidi (paratiroid bezinin aşırı çalışması sonucu kalsiyum yüksekliği) de tetikleyici olabilir.
Esansiyel tremor: özellikle ailesinde titreme sorunu olan kişilerde her iki elde (bazen de seste ve kafada) oluşan titremedir. Ellerdeki titremeler artarak devam eder. Kan şekeri düşüklüğü, yaşlanma ile gelişen titremeler (senil tremor) de bu grupta yer alır.
Dinlenmede Oluşan El Titremesi
İstirahat tremoru olarak da adlandırılan bu durum, adından da anlaşılacağı üzere istirahat halinde olur. El titremesi aktiviteler sırasında ya azalır ya kaybolur; dinlenme durumunda artar. Bazen bir elde bazen de her ikisinde birlikte görülebilir. Ayrıca çene, dil veya dudaklarda da görülebilir. Bu tür titremeye en iyi örnek Parkinson Hastalığıdır.
Eli sürekli titreyen kişi bir bardak suyu çok rahat içebilir ve tek damla dökmeden bitirebilir. Ayrıca uykuda titreme kaybolur. Bu titremeler de stres ve anksiyete ile kötüleşebilir. Parkinson hastalığında ek belirtiler de vardır: hareketlerde yavaşlama, yüz ifadesinin silikleşmesi, kaslarda sertlik, yürüme bozukluğu ve yürürken ayakların yere sürmesi. Bazı Parkinson hastalarının ellerinde titreme görülmeyebilir. Yaşlılığa bağlı titremelerin bazı biçimlerinde ve Wilson Hastalığında istirahatte el titremeleri görülebilir. Wilson hastalığı bakırın vücutta birikimi sonucu gelişen genetik bir hastalıktır.
Hareket Esnasında Gelişen Titremeler (Amaç Tremoru)
İstirahatte kaybolan el titremesi, hareket esnasında kendini gösterir. İstirahat tremorunun tam tersi şeklinde düşünülebilir. Örneğin dinlenme esnasında hiç titremesi yokken bir bardak suya uzanıldığında eller titremeye başlar.
Bu tür titremeler genellikle beyincik kaynaklı sorunlarda görülür.
Nedenleri:
- Beyincikte gelişen tümörler, damar tıkanıklıkları veya kanamalar
- Multipl Skleroz (MS) hastalığında
- Friedreich Ataksisi: Sinirlere ilerleyici hasar veren genetik bir hastalık
- Bazı alkol bağımlılarında
- Wilson hastalığında
- Uzun süre fenitoin (epilepsi ilacı) kullanımı
- Hipotiroidi yani tiroid bezinin az çalıştığı durumlarda görülebilir.
- Guillain‑Barré Sendromu ve nöropatilerde karışık tip el titremeleri görülür.
Diğer El Titremesi Nedenleri
- Diyabet: Şeker hastalığının uzun süreçte hem sinir hem de damar sistemine verdiği zararların bir sonucudur. Ayrıca kan şekeri düşüklüğünde de el titremesi görülebilir. Özellikle insülin kullanan kişilerde sık karşılaşılır.
- Yorgunluk: Gün içinde çok fazla yorgunluk oluşturacak aktiviteler yapıldıysa ellerde titreme görülebilir. Çünkü yorgunluk zamanında vücut dinlenmeye geçer ve dinlenme esnasında sinirsel denetim azalır. Bu tür el titremeleri gayet doğal olup dinlendikten sonra ortadan kalkar.
- Sosyal Kaygı Bozukluğu: Topluluk önüne çıkarken, kalabalık yerlerde ya da tanımadığı kişilerle iletişime geçerken stres ve kaygı hissi titremeye yol açabilir. Bu durum başlı başına bir hastalık olup bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
- Psikolojik Titremeler: Hiçbir belirti yokken bazı olayları ve psikolojik sorunları hatırladıktan sonra başlayan titremelerdir.
El titremesi bazen vücudun verdiği normal bir tepkiyken (örneğin yoğun kahve veya stres sonrası) bazen de ciddi hastalık belirtisi olabilir. Bu ayrımın doğru yapılabilmesi için yalnızca uzman hekim değerlendirmesi gereklidir.
Sık Sorulan Sorular
S1. El titremesi her zaman nörolojik bir hastalık demek midir?
Hayır. Stres, yorgunluk, fazla kafein, aşırı çay veya kahve tüketimi gibi faktörler de el titremesine neden olabilir. Ancak sürekli ve şiddetli titreme varsa nörolojik değerlendirme gereklidir.
S2. Kafein veya çay içince ellerim titriyor — ne yapılmalı?
Bu durumda kafein alımını azaltmak, yeterli dinlenme ve stres yönetimi yapmak titremeyi kontrol altına alabilir.
S3. El titremesi ağır işlerimi etkiliyor, ne yapmalıyım?
Titremenin nedeni öğrenildikten sonra tedavi planı oluşturulur. Basit yorgunluk veya kafeine bağlıysa yaşam tarzı değişikliği yeterli olabilir. Ancak Parkinson, MS, tiroid bozuklukları gibi nedenler varsa özel tedavi gerekebilir.
S4. Hangi durumda bir doktora başvurmalıyım?
- Titreme giderek artıyor veya günlük hayatı etkiliyorsa
- Titremeye başka belirtiler eşlik ediyorsa (örneğin yürüme güçlüğü, konuşma bozukluğu)
- Yeni başlayan ve sürekli olan titremeler varsa
Bu durumda bir nöroloji veya endokrinoloji uzmanına başvurulmalı.
S5. El titremesi tedavi edilebilir mi?
Tedavi edilebilir. Ancak titremenin nedeni önemlidir. Örneğin tiroid aşırı çalışması veya kan şekeri düşüklüğü tedavi edildiğinde titreme azalabilir. Bazı nörolojik titremeler için ilaç, botoks veya cerrahi seçenekler olabilir.
Kaynaklar
- National Institute of Neurological Disorders and Stroke. Tremor Information. https://www.ninds.nih.gov/health-information/disorders/tremor (ninds.nih.gov)
- Cleveland Clinic. Tremor: What It Is, Causes & Treatment. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/tremor (Cleveland Clinic)
- Mayo Clinic. Essential Tremor – Symptoms & Causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/essential-tremor/symptoms-causes/syc-20350534 (Mayo Clinic)
- Medical News Today. Shaking hands: Causes and treatments. https://www.medicalnewstoday.com/articles/322195 (MedicalNewsToday)
- NHS. Tremor or shaking hands. https://www.nhs.uk/symptoms/tremor-or-shaking-hands/ (nhs.uk)
YORUMLAR