Aşure: Bereketin, Paylaşmanın ve Birliğin Tatlı Simgesi

Aşure, Anadolu’nun en köklü ve anlam yüklü tatlılarından biridir. Sadece damakları değil, gönülleri de tatlandıran bu geleneksel lezzet; sabrın, şükrün ve paylaşmanın eşsiz sembolüdür. Muharrem ayında özenle pişirilip komşulara, akrabalara, dostlara dağıtılmasıyla bilinen aşure, kültürümüzde “paylaşmadan yenmeyen tatlı” olarak da anılır. Her kaşığında bir arada yaşamanın, birlik ve beraberliğin sıcak mesajını taşır.

Aşurenin Tarihçesi ve Anlamı

• Tarihsel kökenleri: Mezopotamya medeniyetlerine kadar uzanan aşure, İslamiyet öncesi dönemlerde de toplumları bir araya getiren önemli bir yiyecekti.
• Dini inanış: İslam inancına göre Hz. Nuh’un gemisi tufandan kurtulduğunda, elindeki son malzemelerle pişirdiği yemek olarak bilinir.
• Sembolizmi: Farklı malzemelerin bir arada pişirilmesi, birlik, beraberlik ve zenginliğin simgesidir.

Aşurenin Malzemeleri ve Sağlığa Faydaları

Temel Malzemeler:

• Aşurelik buğday
• Haşlanmış nohut ve kuru fasulye
• Kuru kayısı, incir, kuru üzüm
• Şeker
• Üzeri için nar taneleri, ceviz, fındık, badem, tarçın

Sağlık Açısından Faydaları:

• Lif zengini: Sindirim sistemini düzenler, bağırsak sağlığını destekler.
• Protein ve kompleks karbonhidrat kaynağı: Enerji verir, uzun süre tokluk sağlar.
• Vitamin ve mineral deposu: Bağışıklığı güçlendirir.
• Kan şekeri dengesi: Kan şekerinin ani yükselmesini engeller. (Diyabet hastaları porsiyon kontrolü yapmalıdır.)

Aşure: Felsefi Derinlik ve Toplumsal Bağlar

Aşure, sadece bir tatlı değil; aynı zamanda:

• Sabır: Uzun pişirme süreciyle hayatın zorluklarına sabretmeyi simgeler.
• Şükür: Elde olanla yetinmeyi ve minneti hatırlatır.
• Paylaşım: Komşulara, dostlara dağıtılarak toplumda dayanışma ve sevgi bağlarını güçlendirir.

Bu değerler aşurenin toplumsal ve kültürel önemini artırır, sofralara bolluk ve bereket getirir.

Geleneksel Aşure Tarifi

Malzemeler

• 2 su bardağı aşurelik buğday
• 1 su bardağı haşlanmış nohut
• 1 su bardağı haşlanmış kuru fasulye
• 15-20 adet kuru kayısı (küçük doğranmış)
• 15-20 adet kuru incir (küçük doğranmış)
• 1 çay bardağı kuru üzüm (sarı veya siyah)
• 1 portakal kabuğu rendesi (isteğe bağlı)
• 3 su bardağı toz şeker (damak zevkine göre ayarlanabilir)
• 1 çay bardağı fındık veya ceviz içi (içine eklemek için)
• 10 su bardağı su (gerekirse eklenir)
• 1 çay kaşığı tuz
• (Opsiyonel) 1 su bardağı süt (lezzet ve renk için)

Üzeri için:

• Nar taneleri
• Tarçın
• Fındık, ceviz veya badem
• Kuş üzümü
• Dolmalık fıstık (isteğe bağlı)

Hazırlanışı

1. Buğdayı akşamdan ıslatın. Sabah suyunu süzüp yıkayın.
2. Büyük bir tencereye alın, üzerini 3-4 parmak geçecek kadar su ekleyip kaynatın.
3. İlk kaynama suyunu dökün; bu, aşurenin beyaz ve berrak olmasını sağlar.
4. Sonra tekrar su ekleyip buğday yumuşayana kadar (40-50 dakika) haşlamaya devam edin.
5. Haşlanmış nohut ve fasulyeyi ekleyin.
6. Kuru kayısı, kuru üzüm ve doğranmış inciri ilave edin. (İnciri karartmaması için en son ekleyebilirsiniz.)
7. Portakal kabuğu rendesini ekleyip karıştırın.
8. Şekeri ekledikten sonra 15-20 dakika daha pişirin.
9. Tuz ve fındık/ceviz içini katıp karıştırın.
10. Süt ekleyecekseniz, ocağı kapatmadan 5 dakika önce ilave edin.
11. Ilınınca kaselere paylaştırıp üzerini nar, tarçın ve diğer süslemelerle zenginleştirin.

Aşure Pişirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler (Püf Noktaları)

• İlk kaynama suyunu dökmek, aşurenin renginin beyaz ve parlak kalmasını sağlar.
• İnciri ayrı bir kapta bekletip en son eklemek, tatlıyı karartmasını önler.
• Şeker ekledikten sonra aşırı kaynatmamak, tatlının parlaklığını ve tadını korur.
• Sabırla ve sevgiyle pişirmek, aşurenin lezzetini ve anlamını artırır.

Aşure: Duygusal ve Kültürel Bir Tarif

Bir aşure tarifi sadece malzeme ve pişirme tekniklerinden ibaret değildir. İçinde barındırdığı anlam ve duygu onu benzersiz kılar. Aşure pişirirken:

• Sabırlı olun, acele etmeyin.
• Şükrünüzü dile getirin; elde olanla yetinmenin kıymetini hatırlayın.
• Paylaşma sevinciyle dolun.
• Komşularınız ve sevdiklerinizle birlikteliğinizi pekiştirin.

Osmanlı sarayında aşure sütlü ve süzme olarak iki çeşit pişirilmiştir.

Buğdayın piştikten sonra süzülerek sadece helmesinin kullanıldığı aşureye süzme aşure denir. Osmanlı mutfağında bulunan aşure çeşididir. Sarayın lezzet bakımından en ünlü aşuresi 1870 yılında Sultan Abdülaziz‘in annesi Pertevniyal Sultan‘ın pişirdiği “süzme saray aşuresi”dir.

Osmanlı mutfağında bulunan aşure çeşididir. Sütlü aşure bilinen aşure malzemelerine bir miktar sütün ilavesi ile yapılır.^[7]

Türkiye’de birçok bölgede yöresel aşureler mevcuttur. En meşhurlarından birisi, İstanbul‘da yapılan süzme saray aşuresidir. Bunun dışında, Malatya, Isparta, Muğla, Ordu ve Rize’de de yapılan aşure çeşitleri bulunmaktadır.

Aşure kelimesi Arapça “onuncu” anlamına gelen Arapça: عاشوراء ʻĀshūrā’ , kelimesinden gelir. Türk geleneğinde bu yemek daha çok Muharrem ayının 10’unda veya Hicri Takvim’de Muharrem ayının 10’undan sonra yapılır. Muharrem ayı ile olan ilişki sadece İslami inançlarda değil, aynı zamanda İslam öncesi inançlarda da önemlidir, bazı Sami hikâyeleri de bu aya atıfta bulunmaktadır.

Her kaşıkta bereketi, sevgiyi ve birlikteliği hissedin.

Özetle:
Aşure, tarih boyunca Anadolu’da bereketin, paylaşmanın ve sabrın tatlı simgesi olmuştur. Hem sağlıklı hem anlam yüklü bu tarif, sofralarımızda bir arada olmanın ve kültürel zenginliğin en güzel yansımalarından biridir. Sevgiyle pişirin, mutlulukla paylaşın!

Afiyet olsun, bereketle kalın! 🌾❤️